Chronische pijn: wanneer pijn een eigen leven gaat leiden.

Iedereen heeft weleens pijn. Maar wat nu als die pijn een eigen leven gaat leiden? Eén op de vijf Nederlanders heeft last van chronische pijn. Meest voorkomend zijn rugpijn, hoofdpijn en nekpijn. In deze blog leg ik uit hoe het kan dat pijn soms niet overgaat.

Het nut van pijn

Pijn is vervelend. Maar wist je dat pijn een hele belangrijke functie heeft? Stel, je struikelt en valt. Een flinke pijnscheut trekt door je knie. Je huid is geschaafd en je spieren hebben een opdonder gekregen. Pijn zorgt ervoor dat je je knie ontlast en de kans geeft te herstellen.

Pijn is een signaal dat je hersenen afgeven wanneer er gevaar dreigt. Gevaar omdat er mogelijk een beschadiging ontstaat aan je lichaam. Dit kan door een verwonding, maar ook door een ontsteking of overbelasting. Pijn ontstaat dan door signalen (prikkels), die vanuit de beschadigde plek in je lichaam via de zenuwbanen en het ruggenmerg naar de hersenen gestuurd worden. Je hersenen verwerken al die informatie en geven er een interpretatie aan. Vervolgens sturen je hersenen weer signalen terug naar het lichaam om verdere schade te voorkomen en herstel mogelijk te maken.

chronische pijn

Bovenstaande beschrijft wat er gebeurt bij acute pijn. Maar hoe zit dat bij chronische pijn? Pijn wordt als chronisch beschouwd wanneer deze langer dan drie maanden duurt. Soms wordt chronische pijn veroorzaakt door een ziekteproces. Zo is er bij reumatoïde artritis bijv. sprake van terugkerende ontstekingen in gewrichten en kan er bij diabetes zenuwpijn optreden als gevolg van schade aan zenuwen in de handen en voeten. In andere gevallen is er geen aanwijsbare ziekte, die de klachten kan verklaren. Onderzoeken laten geen beschadiging aan botten, spieren, gewrichten en zenuwen zien en toch is er pijn. Dit geldt onder andere voor fibromyalgie, spanningshoofdpijn en chronische lage rugpijn.

Sensitisatie: een overgevoelig zenuwstelsel

Een theorie van wetenschappers is dat het zenuwstelsel bij dit soort chronische pijn overgevoelig is geworden. Dit wordt sensitisatie genoemd. Je kunt chronische pijn zonder onderliggende ziekte vergelijken met een alarm dat te scherp staat afgesteld. De functie van het alarm is om een waarschuwing te geven, wanneer er inbrekers binnenkomen. Als het alarm te scherp afgesteld staat, gaat het bijvoorbeeld al af wanneer er iemand voorbij je huis loopt. Vals alarm dus. ⁠Zo kun je het ook zien bij chronische pijn zonder onderliggende ziekte. Je brein geeft signalen dat er iets aan de hand is op de plek waar je pijn voelt, maar in werkelijkheid is hier niets ernstigs gaande. Het is het alarmsysteem (zenuwstelsel) dat ontregeld is geraakt en onnodig waarschuwingssignalen geeft. In de zogenaamde pijnpoorten van je ruggenmerg worden prikkels doorgelaten, die normaal niet doorgestuurd zouden worden naar je hersenen. Daarnaast reageren je hersenen gevoeliger op de prikkels die binnenkomen. Dit maakt dat je steeds meer pijn voelt en dat onschuldige prikkels, zoals aanraking of warmte, ervaren kunnen worden als pijn. Ook kan de pijn zich steeds verder uitbreiden in je lichaam. Je brein kan zelfs ‘leren’ om steeds vaker pijn te produceren. Stel, je hebt last van pijn in je onderrug. Wanneer je lang stil zit, neemt de pijn toe. Situaties waarin je lang moet zitten, zoals bijvoorbeeld een autorit, raken in jouw brein gekoppeld aan pijn. In je hersenen vormen zich ‘pijnpaden’. Daardoor kun je zelfs pijn ervaren als je alleen al denkt aan autorijden. Er is geen prikkel van buitenaf, maar de pijn voelt net zo echt.

Neuroplasticiteit: je brein herprogrammeren

De verwerking van prikkels in de hersenen is geen statisch, onveranderlijk proces. Factoren als eerdere pijnervaringen, verwachtingen, aandacht, gedachten en emoties zijn hierop van invloed. Bang zijn voor pijn, focussen op pijn, doemdenken en gevoelens als somberheid en angst kunnen pijn versterken. Gelukkig blijven je hersenen je leven lang in staat te veranderen en nieuwe verbindingen te leggen. Dit wordt neuroplasticiteit genoemd. Door niet-helpende gedachten, emoties en gedrag rondom pijn te beïnvloeden, kan pijn afnemen. Een psychologische behandelvorm die zich hierop richt, is cognitieve gedragstherapie (CGT). Andere behandelvormen, die behulpzaam kunnen zijn bij chronische pijn, zijn mindfulness (MBCT) en acceptance and commitment therapy (ACT). Hierbij staat het leren aanvaarden van de klachten en je anders leren verhouden tot (gedachten over) de klachten centraal. Er zijn aanwijzingen dat de hersengebieden die samenhangen met het ervaren van pijn hierdoor minder actief worden. Je zou dus kunnen stellen dat de ‘pijnpaden’ door dergelijke behandelingen hun kracht verliezen. 

pijnbehandeling: geen ‘one size fits all’

Pijn is heel persoonlijk. Ieder heeft zijn eigen ervaringen met pijn, zijn eigen ideeën, verwachtingen en overtuigingen over pijn. Bij de een brengt pijn vooral angst met zich mee, bij de ander juist frustratie of somberheid. Ook gaan we allemaal op onze eigen manier met pijn om. De een negeert de pijn en gaat onveranderd door met zijn bezigheden. De ander durft niet goed meer te bewegen en onderneemt steeds minder. Omdat pijn voor iedereen anders is, is er geen ‘one size fits all’ aanpak. Het is belangrijk om te kijken wat jouw pijnverhaal is en vervolgens een aanpak op maat te maken, zodat pijn niet langer jouw leven regeert.

Vind je dit artikel leuk?

Deel op Facebook
Deel op Twitter
Deel op Linkdin
Deel op Pinterest