Oorsuizen of tinnitus is het waarnemen van geluid zonder dat er een externe geluidsbron is. Vaak gaat het om een piep in een of beide oren, maar het kan vrijwel elk willekeurig geluid betreffen (sissen, zoemen, brommen, suizen, etc.). Uit een recent onderzoek onder bijna 125.000 Nederlanders blijkt dat maar liefst 25% van de volwassenen soms tinnitus heeft en 6% voortdurend.
Niet iedereen met oorsuizen heeft daar last van. De meerderheid van de mensen kan er prima mee leven. Helaas geldt dat niet voor iedereen. Voor sommige mensen is de tinnitus dusdanig hinderlijk of stressvol dat het dagelijks functioneren er ernstig door belemmerd wordt. Er kan dan sprake zijn van slapeloosheid, vermoeidheid, geheugen- en concentratieproblemen, angst, somberheid en prikkelbaarheid. Vaak veroorzaken deze klachten beperkingen op het gebied van werk en sociaal leven.
Hoe ontstaat tinnitus?
Chronische tinnitus begint waarschijnlijk met schade aan het binnenoor (slakkenhuis), bijvoorbeeld door blootstelling aan harde geluiden of door ouderdom. Hierdoor treedt gehoorverlies op. In reactie op de verminderde input via het gehoororgaan ontstaat er verhoogde activiteit in bepaalde hersengebieden, die de ontbrekende informatie ter compensatie gaan invullen. Er ontstaat als het ware een fantoomgeluid. Soms gebeurt dit al voordat het gehoor merkbaar is afgenomen. Dit verklaart waarom oorsuizen vaak, maar niet altijd samengaat met slechthorendheid.
"Hoe ouder je wordt, hoe groter de kans dat je tinnitus krijgt."
hinder
Je zou misschien verwachten dat de mate van hinder bepaald wordt door de kenmerken van het waargenomen geluid (de luidheid, toonhoogte, etc.). Uit onderzoek blijkt echter dat dit niet het geval is. Wel bepalend zijn de (onbewuste) interpretatie van het oorsuizen en de (automatische) reactie erop.
Wanneer het waargenomen geluid een neutrale betekenis heeft, slaan mensen er doorgaans weinig acht op. De hersenen bestempelen het geluid als “niet relevant”, waardoor het naar de achtergrond verdwijnt en (gedeeltelijk) kan uitdoven.
Wanneer het geluid echter als bedreigend of rampzalig ervaren wordt, roept dit angst, stress en machteloosheid op. Dit gaat gepaard met een verhoogde waakzaamheid en aandacht, waardoor mogelijk de waarneming van het geluid versterkt wordt. Zo ontstaat er een vicieuze cirkel.
tinnitus leren beheersen
Of tinnitus te verhelpen is, is afhankelijk van de oorzaak. Tinnitus kan uiteenlopende oorzaken hebben, van gehoorschade of oorontsteking tot mentale overbelasting. Ook wanneer de achterliggende oorzaak niet te behandelen is, is het wel degelijk mogelijk om de negatieve gevolgen te bestrijden en het oorsuizen te leren beheersen. Het boek Eerste Hulp Bij Oorsuizen van Olav Wagenaar geeft hier handvatten voor.
Je hersenen kunnen het oorsuizen erger maken, maar het omgekeerde is gelukkig ook waar.
Wanneer je hier zelf niet uitkomt, kan psychologische behandeling zoals cognitieve gedragstherapie (CGT) of Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) uitkomst bieden. Deze therapieën zijn erop gericht bovenstaande vicieuze cirkel te doorbreken. GGMD is een landelijke organisatie die zowel cursussen als individuele therapie aanbiedt voor mensen met tinnitus.